Hoe ga je om met ongepaste vragen tijdens je sollicitatiegesprek?

‘Ben je zwanger?’, ‘Heb je kinderen?’ of ‘Ben je gelovig?’

Van alle vragen die je kan verwachten tijdens een sollicitatiegesprek, is een ongepaste vraag wel de meest vervelende vraag. Om te voorkomen dat je met een mond vol tanden komt te staan of per ongeluk een antwoord geeft dat je eigenlijk niet wilt geven, is het belangrijk om van tevoren te weten hoe je gepast kunt antwoorden op ongepaste vragen.

Het kan voorkomen dat tijdens een sollicitatiegesprek vragen worden gesteld die helemaal niet gesteld mogen worden. Het is dus belangrijk om te weten welke vragen wel en niet gesteld mogen worden zodat je er gepast op kan reageren.

Wat mag niet gevraagd worden?

Om goed voorbereid naar je sollicitatiegesprek te gaan, is het belangrijk om te weten welke vragen je gesprekspartners precies wel en welke zij niet mogen stellen.

Werkgevers en recruiters mogen alleen vragen stellen over onderwerpen die relevant zijn voor het beoordelen van jouw geschiktheid voor de functie. Vragen die mogelijk kunnen leiden tot discriminatie (zoals geloofsovertuiging, geslacht, kinderwensen of zwangerschap) zijn dan ook verboden.

Mocht de recruiter en/of werkgever toch ongepaste vragen stellen, dan heb je het recht om te zwijgen.

Enkele voorbeelden van vragen die zij NIET mogen stellen zijn:

• Ben je gelovig?
• Ben je zwanger?
• Ben je getrouwd?
• Ben je lid van een politieke partij?
• Doe je mee aan de ramadan?
• Wat is de langste periode dat u ooit afwezig bent geweest van uw werk?
• Val je op mannen of op vrouwen?
• Wat is de afkomst van je ouders?
• Is er een andere taal dan Nederlands jouw moedertaal?

Dat werkgevers en/of recruiters deze informatie graag willen weten, betekent niet gelijk dat ze dergelijke vragen ook mogen stellen. De wet gelijke behandeling geeft aan dat een werkgever geen onderscheid mag maken op grond van levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, burgerlijke staat, godsdienst, seksuele geaardheid of nationaliteit.

Naast deze wet is er ook nog de sollicitatiecode van de Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling (NVP). De sollicitatiecode zegt dat tijdens sollicitatiegesprekken een recruiter en/of werkgever alleen vragen mag stellen over zaken die voor de functie en/of voor de functievervulling relevant zijn. Denk hierbij aan vragen over de hoeveelheid ervaring die je hebt in de functie, welke opleiding je hebt gevolgd en in hoeverre je beschikt over bepaalde vaardigheden.

Waarom worden dergelijke vragen gesteld?

Als je solliciteert, willen recruiters en/of werkgevers het liefste zoveel mogelijk over je te weten te komen om onzekerheden voor de toekomst weg te nemen (denk bijvoorbeeld aan kinderwensen). Op basis van jouw antwoorden kunnen ze bijvoorbeeld uitsluiten dat je binnen 2 maanden na indiensttreding aangeeft dat je zwanger bent en met verlof gaat.

Hoe ga je er mee om?

Er zijn verschillende manieren waarop je dergelijke ongepaste vragen kunt beantwoorden. Om een zo duidelijk mogelijk beeld te schetsen van mogelijke antwoorden, geven wij in dit blog voorbeelden aan de hand van vier verschillende scenario’s.

Scenario 1: je vind het geen probleem om antwoord te geven op de vraag

Als je het niet erg vindt om antwoord te geven op een ongepaste vraag, omdat het jouw kans op de baan niet verkleint, kun je natuurlijk gewoon antwoord geven. Besef echter wel dat je nergens toe verplicht bent en dat je geen antwoord hoeft te geven als je dit niet wilt.

Scenario 2: je wilt wel antwoord geven op de vraag, maar bent benieuwd waarom ze de vraag stellen

Het kan natuurlijk ook voorkomen dat je een ongepaste en/of persoonlijke vraag krijgt die je niet erg vindt om te beantwoorden, maar waarvan je wel graag wilt weten waarom deze vraag gesteld wordt. Door te vragen waarom ze deze vraag stellen, laat je merken dat je op de hoogte bent van wat er gevraagd mag worden en wat niet, waardoor jouw gesprekspartner een tweede keer nadenkt voordat hij/zij weer een ongepaste vraag wilt stellen.

Je zou in deze situatie bijvoorbeeld kunnen zeggen:

• ‘Bent u gelovig?’ - ‘Nee, ik ben niet gelovig. Waarom is dat voor deze functie van belang?’
• ‘Bent u getrouwd?’ - ‘Ja ik ben getrouwd. Is er een bepaalde reden waarom het belangrijk is of ik wel of niet getrouwd ben?’
• ‘Heeft u kinderen?’ - ‘Ik heb 2 kleine kinderen ja. Vanwaar de interesse?’

Scenario 3: je wilt de vraag beantwoorden met een grapje

Humor is in sommige gevallen een goede manier om te reageren op een ongepaste vraag. Je kunt humor op verschillende manieren inzetten:

Als de recruiter en/of werkgever vraagt of je een kinderwens hebt, kun je daar met een gepaste grap op reageren zoals: ‘Of ik kinderen wil? Dat is nogal een stap.. Wat zou je adviseren?’

Wanneer de recruiter en/of werkgever vraagt of je plannen hebt om te trouwen, kun je daar bijvoorbeeld op reageren met: ‘Trouwplannen? Wil je dat misschien eens aan mijn vriend(in) vragen?’ Of: ‘Hoezo? Ken je nog een leuke man/dame voor mij?’

Als je besluit om op een humoristische manier te antwoorden, is het verstandig om bij jezelf na te gaan of de situatie het toelaat.

Scenario 4: je wilt geen antwoord geven op de vraag

Dat je geen antwoord wilt geven op ongepaste vragen, is begrijpelijk. Ze zijn niet voor niets verboden/ongepast om te stellen. Ondanks dat de werkgever een vraag heeft gesteld die niet door de beugel kan, is het belangrijk om altijd vriendelijk te blijven. Het beste wat je kan doen is het gesprek een positieve wending te geven door bijvoorbeeld een wedervraag te stellen of het onderwerp te verleggen. Enkele voorbeelden van vragen die je kunt stellen zijn:

• Waarom vraag je hiernaar?
• Is er een specifieke reden waarom deze vraag van belang is voor deze functie?
• Hier geef ik liever geen antwoord op.
• Deze vraag verbaast me eerlijk gezegd. Waarom is deze vraag over mijn privésituatie van belang?

Je kunt natuurlijk ook zeggen: ‘deze vraag mag je niet stellen’. Hiermee geef je duidelijk aan dat je op de hoogte bent van welke vragen gesteld mogen worden, maar het kan vijandig overkomen.

Zo ga je om met ongepaste vragen tijdens je sollicitatiegesprek

Wanneer je solliciteert, wil je natuurlijk niet dat er vragen worden gesteld die niet gesteld mogen worden. Toch komt het vaker voor dan je wellicht denkt. Het belangrijkste om te weten is dat je bij zulke vragen niet verplicht bent om te antwoorden. Hoe je op zulke vragen antwoord, heb je zelf in de hand. Je kunt bijvoorbeeld zeggen ‘waarom vraag je hiernaar?’ Of ‘ja ik ben getrouwd. Is er een bepaalde reden waarom het belangrijk is of ik wel of niet getrouwd ben?'.

Stelling: Ik vind het prima als een recruiter en/of werkgever aan mij vraagt of ik een bepaalde geloofsovertuiging heb.

Eens of oneens? Laat het weten in een reactie!